محاسبه بهای دندان‌های از دست رفته

محاسبه بهای دندان‌های از دست رفته

دیه به مقادیری وجه نقد گفته می‌شود که مطابق با قانون مجازات اسلامی به عنوان مجازات برای آسیب‌های جانی، جسمی یا روحی غیرعمدی یا شبه عمدی مقرر می‌گردند. به عبارت دیگر، مبلغ دیه، جایگزین آسیبی می‌شود که توسط مرتکب به قربانی وارد شده است. اما لزوما آسیب وارده باید از نوع غیر عمد باشد تا مجازات دیه مقرر گردد.

با توجه به اینکه در قانون مجازات اسلامی، برای اعضای مختلف بدن، مقادیر دیه مشخص شده است، در این نوشته تنها به یکی از این موارد یعنی دیه دندان خواهیم پرداخت.

دیه دندان چگونه مقرر می‌گردد؟

برای تعیین مقادیر دیه، بنا بر نظر متخصصین بنیاد وکلا دو عامل مختلف به صورت همزمان باید در نظر گرفته شود. اولی عبارت است از مقادیر قانونی که به عنوان درصد دیه کامل تعیین شده است و دومی عبارت است از دیه کامل انسان که توسط نهادهای مربوطه مقرر می‌گردد.

در ادامه هر کدام از موارد دوگانه فوق را معرفی می‌نماییم.

دیه مقدر اعضا

دیه به عنوان مبلغ وجه نقد تعیین می‌گردد. مبنای دیه را باید در منابع فقهی جستجو کرد. در واقع هدف از تعیین دیه آن است که شخص آسیب دیده، به ازای آسیب جسمی یا روحی که به وی وارد شده است، با مبلغی وجه نقد حداقل تسکین ممکن را دریافت نماید.

به همین سبب است که در ماهیت دیه اختلاف نظر وجود دارد. برخی دیه را از نوع مجازات می‌پندارند و برخی برای دیه جلوه جبران خسارت قائل هستند. این اختلاف شاید ساده به نظر آید، اما در عمل نتایج عملی متعددی به همراه می‌آورد.

اما در هر صورت باید بدانید که دیه مقادیر معین از وجه نقد است. یعنی در قانون مجازات اسلامی و در کتاب دیات، هر یک از اعضای بدن به تنهایی مقرر شده است که چه درصدی از دیه کامل انسان را دریافت می‌کنند.

در این خصوص باید اشاره شود که به عنوان یک مبنای کلی، هر یک از اعضای فرد انسان معادل با یک دیه کامل گرفته میشود و هر یک از اعضای زوج بدن انسان، یک دوم از دیه کامل را داراست.

برای مثال از آن جایی که دو چشم در بدن داریم، هر کدام از چشم‌ها نیمی از دیه کامل انسان را خواهند داشت. اما در مقابل از آنجا که تنها یک قوه عقلانی داریم، یک دیه کامل انسان در صورت زوال عقل مقرر شده است.

برای آن گروه از اعضا و جوارح که بیش از یک یا دو مورد هستند، همچون انگشتان دست و پا و یا دندان، درصدی از دیه کامل مقرر می‌گردد، زیرا مجموعه این گروه یک دیه کامل انسان را خواهد داشت. برای مثال انگشتان دست 10 تا هستند و چون هر 10 انگشت یک دیه کامل خواهد داشت، مقرر شده است که هر کدام از انگشتان دست، یک دهم دیه کامل را داشته باشند.

پس همانگونه که مشاهده می‌شود مبنا و دلیلی برای تعیین مقادیر دیه وجود دارد. اما در نهایت درصدی از دیه کامل که در قانون برای هر یک از اعضای انسان تعیین شده است، یکی از ضرایب ما برای تعیین میزان دیه نهایی است.

دیه کامل انسان

عامل دیگری که در تعیین میزان دیه موثر است، عبارت است از دیه کامل انسان. در واقع برخلاف مقادیر و ضرایب دیه که برای هر کدام از اعضای بدن در قانون مجازات اسلامی مقرر شده است و درصدهای ثابتی از دیه را تعیین کرده است، دیه کامل انسان یک عدد متغیر است.

توضیح آن که دیه کامل انسان در ابتدای هر سال اعلام می‌گردد. مبنای تعیین دیه کامل انسان، پیشینه فقهی دارد. در پیشینه مزبور، ملاک برای تعیین دیه کامل انسان، مبلغ و قیمت چند راس از چهارپایان مشخصی گرفته شده است. از این میان قیمت شتر در هر سال، ملاک و معیار تعیین دیه کامل انسان در نظر گرفته شده است.

به همین سبب است که در ابتدای هر سال، دیه کامل انسان تعیین و اعلام می‌گردد که با سال پیش متفاوت است.

البته نکته دیگری را هم باید در نظر بگیریم. به این نحو که چهار ماه از ماه‌های 12 گانه میلادی، به عنوان ماه‌های حرام نامیده می‌شوند. چنانچه جنایت موجب دیه در یکی از ماه‌های حرام انجام شده باشد، مبلغ دیه نهایی که تعیین می‌گردد از ماه‌های معمولی بیشتر است. زیرا به اصطلاح میزان دیه کامل انسان، در ماه‌های حرام تغلیظ می‌گردد.

حال با دانستن دیه کامل انسان به نسبت زمانی که جنایت واقع شده است و ضرب مقادیر مشخص دیه در آن، می‌توانیم به دیه مقدر برای هر مورد دست یابیم.

مقادیر دیه دندان در سال 1403

در بند پیش اشاره کردیم که مقادیر دیه از دو رکن مختلف تاثیر می‌پذیرد، درصد دیه مقدر که در قانون مجازات اسلامی تعیین شده است و نیز دیه کامل انسان که در ابتدای هر سال شمسی اعلام می‌گردد. حال برای آن که میزان دیه دندان در سال 1403 را پس از تنظیم فوری شکایت به دست آوریم، باید این دو مورد را بررسی و تعیین کنیم.

دیه کامل انسان مذکر در سال 1403 برابر با 1 میلیارد و 200 میلیون تومان اعلام شده است. این مبلغ در ماه‌های حرام یعنی ذی القعده، ذی الحجه و محرم و رجب برابر با یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان اعلام شده است. پس مبنای ما برای تعیین دیه دندان عبارت است از مقادیر یاد شده.

البته یک نکته را در نظر داشته باشیم. مقادیر دیه اعلام شده برای انسان مذکر است. حال چنانچه قربانی شخص مونث باشد، مقادیر دیه وی می‌تواند متفاوت باشد. در این حالت دیه زن و مرد تا یک سوم از دیه کامل انسان برابر است، اما اگر مقدار دیه به بیش از یک سوم از دیه کامل انسان برسد، مقدار دیه برای شخص مونث نصف خواهد شد.

پس به نسبت میزان آسیب وارد شده و مقادیر دیه مقرر که در قانون برای هر آسیب ذکر شده است، ممکن است که دیه زن با دیه مرد متفاوت باشد.

عامل دوم دیه مقدر قانونی بود. حال ببینیم که برای دندان در قانون چه درصدی از دیه کامل تعیین شده است؟ با توجه به میزان آسیب میزان دیه متفاوت خواهد بود که در ادامه هر کدام را ذکر می‌کنیم.

• مطابق با ماده 616 از قانون مجازات اسلامی چنانچه آسیب وارد شده به از بین رفتن کامل دندان‌ها بیانجامد، یک دیه کامل انسان برای قربانی خواهد بود. پس در این صورت با توجه به اینکه قربانی زن باشد یا مرد، و نیز زمان وقوع جنایت در ماه‌های عادی باشد یا حرام، میزان دیه یک دیه کامل انسان خواهد بود.
• مطابق با تبصره ماده 616 دیه دندان‌های جلو متفاوت از دندان‌های عقب مقرر شده است. در واقع مطابق با این تبصره برای هر کدام از دندان‌های جلو که شامل پیش، چهارتایی و نیش که از هر کدام، دو عدد در بالا و دو عدد در پایین می‌روید و جمعا، دوازده عدد است، یک بیستم از دیه کامل مقرر شده است.
• مطابق با بند ب از ماده 616 دیه دندان‌های عقب نیز متفاوت از دندان‌های جلو تعیین شده است. با توجه به بند یاد شده، هر کدام از دندان‌های عقب یک چهلم از دیه کامل را دارند. دندان‌های عقب نیز که در کل 16 عدد هستند، شامل دندان‌های آسیاب یا کرسی و دندان ضاحک هستند.

با درصدهای یاد شده برای انواع دندان و نیز با توجه به زمان وقوع جنایت و جنسیت قربانی، می‌توانید به راحتی مقدار دیه‌ای که باید به قربانی پرداخت شود را تعیین نمایید.