فومو به چه معناست؟

ترس از دست دادن فرصت (FOMO) (به انگلیسی: Fear of missing out) با عنوان «هراسی فراگیر از اینکه دیگران ممکن است تجربه‌های پرارزشی داشته باشند که فرد از آن‌ها غایب است» توصیف می‌شود. مشخصه این اضطراب اجتماعی با «تمایل به متصل ماندن با آنچه دیگران انجام می‌دهند» است.

FOMO همچنین به عنوان ترس از پشیمانی تعریف شده‌است، که ممکن است منجر به نگرانی وسواسی شود که فرد ممکن است فرصتی برای تعامل اجتماعی، یک تجربه جدید، یک سرمایه‌گذاری سودآور یا سایر رویدادهای رضایت بخش را از دست دهد. به‌عبارت دیگر، FOMO ترسی دائمی از گرفتن تصمیمی نادرست در جهت چگونه وقت گذراندن است، زیرا فرد تصور می‌کند «همیشه تصمیم و نتیجه‌ای بهتر از این وجود دارد».

آیا تا‌ به‌ حال احساس کرده‌اید که هنگام زنگ خوردن تلفن‌ همراهتان باید فوراً به آن پاسخ دهید؟ هر چه تلفن‌ همراه شما بیشتر زنگ بخورد، شما ترس بیشتری برای از دست دادن آن تماس خواهید داشت. به این معنی که احساس می‌کنید، اگر تلفن خود را همان لحظه و فوراً پاسخ ندهید، چیز مهمی را از دست می‌دهید.

فومو (FOMO: Fear of Missing Out) یا «ترس از دست دادن» دقیقاً زمانی اتفاق می‌افتد که افراد از ترس اینکه فرصتی را از دست دهند، سریعاً تصمیم می‌گیرند. در واقع حس می‌کنند اگر فرصتی را از دست بدهند، ممکن است بعداً پشیمان شوند. مبتلایان به فومو ممکن است دقیقاً ندانند چه چیزی را از دست می‌دهند؛ اما همچنان نگران هستند که دیگران بدون آن‌ها اوقات بهتری دارند یا کار بهتری انجام می‌دهند.

این ترس باعث می‌شود که حتی در مواردی که لزوماً چیزی را نمی‌خواهیم، ناخودآگاه آن را انتخاب کنیم. فومو علاوه بر استرس می‌تواند موجب رفتارهای ناسالم دیگری هم بشود. به‌عنوان مثال، مطالعه‌ای نشان داد که ترس از دست دادن فرصت در حین رانندگی با هدف اینکه زودتر به مقصد برسیم، می‌تواند باعث حواس‌پرتی و عجله شود که بسیار خطرناک است.

شبکه‌های اجتماعی؛ عامل ایجاد فومو

شبکه‌های اجتماعی نقش زیادی در زندگی اکثر مردم دارند. احتمالاً نمی‌توانید کسی را پیدا کنید که حداقل در یکی از شبکه‌های اجتماعی حضور نداشته باشد. اما شبکه‌های اجتماعی و به‌طور کلی اینترنت می‌توانند مانند یک شمشیر دو لبه عمل کنند.

شبکه‌های اجتماعی به ما این امکان را می‌دهند تا با خانواده و دوستان خود یا حتی افراد جدید در ارتباط باشیم. حتی می‌توانند منبع بسیار خوبی برای یادگیری چیزهای جدید و پیگیری اخبار سراسر دنیا باشند.

در عین حال، همواره روانشناسان به مشکلاتی اشاره دارند که شبکه‌های اجتماعی برای سلامت روان ایجاد می‌کنند. یکی از اثرات منفی این شبکه‌ها، ترسی است که در کاربران ایجاد می‌شود. پدیده فومو با ظهور تلفن‌ همراه هوشمند و شبکه‌های اجتماعی، بیشتر از قبل رایج شده است و می‌تواند موجب دلهره، استرس، اختلال در خواب و سلامت روان افراد شود. طبق آمار ۵۶٪ از مردم ترس از دست دادن رویداد‌ها و اخبار در شبکه‌های اجتماعی را دارند.

تصمیم هیجانی برای سود بیشتر

«اگر چند سال قبل ارز دیجیتال خریده بودید، الان چه‌قدر سود کرده بودید؟»

این سؤال دقیقاْ به شما چه احساسی منتقل می‌کند؟ آیا حس می‌کنید با نخریدن ارز دیجیتال در سال‌های گذشته سود زیادی را از دست داده‌اید؟ آیا ممکن است با رشد ارز‌های دیجیتال هیجانی شوید و با تمام پول خود ارز دیجیتال بخرید؟ این حس دقیقاً همان ترس از دست دادن یا فومو است.

این اتفاق در زمستان ۱۳۹۸ در بازار بورس ایران هم افتاد. برخی با دیدن نمودار رشد سهام در بازار بورس و بدون هیچ اطلاعات دقیقی از این بازار سریعاً مقداری یا تمام پول خود را در این زمینه سرمایه‌گذاری کردند. چون می‌ترسیدند بازار همچنان رشد کند و آن‌ها سود بیشتری را از دست بدهند.

چرا دچار فومو می‌شویم؟

تصور کنید از سرکار برگشته‌اید و روز بسیار سختی را گذرانده‌اید. در همین هنگام تلفن شما زنگ می‌خورد و به یک مهمانی دعوت می‌شوید که همه دوستانتان آنجا هستند. اگر بخواهید منطقی تصمیم بگیرید به‌دلیل خستگی احتمالاً زیاد مایل به رفتن نخواهید بود. اما در آن لحظه فکر می‌کنید که اگر به مهمانی نروید، فرصت خوشی کردن با دوستانتان را از دست می‌دهید. چرا این اتفاق می‌افتد؟

فومو یک مفهوم روانشناسی است. ما به‌عنوان یک انسان احساس نیاز و تعلق به دیگر افراد جامعه داریم. ۲ دلیل عمده که این اتفاق می‌افتد به سوگیری زیان‌گریزی و نظریه دوری از حسرت مربوط می‌شود که در ادامه به آن می‌پردازیم:

زیان‌گریزی (Loss Aversion)

مردم تمام تلاش خود را می‌کنند تا از ضرر جلوگیری کنند و درد روانی «از دست دادن» بیش از لذت «به‌دست آوردن» است. به‌همین علت مردم دچار ترسی برای جلوگیری از ضرر و از دست دادن می‌شوند.

دوری از حسرت (Regret Aversion)

دوری از حسرت زمانی اتفاق می‌افتد که تصمیمی بر این مبنا گرفته می‌شود که از پشیمانی در آینده جلوگیری کند. این حسرت ممکن است موجب ترس از دست دادن شود.

فومو به‌عنوان یک تکنیک برای بازاریابی

احتمالاً شما نیز در هنگام خرید با جملاتی مثل «تنها چند ساعت تا پایان تخفیف باقی مانده است» یا «تنها ۱ عدد از این محصول در انبار باقی است» زیاد مواجه شده‌اید. این جملات به شما چه حسی القا می‌کنند؟ پس از دیدن این جملات توسط مشتری چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا تا‌ به‌ حال برایتان پیش آمده که پس از دیدن این جملات سریعاً اقدام به خرید کنید؟ اگر پاسخ شما «بله» است، احتمالاً شما دچار فومو شده‌اید.

در کسب‌و‌کارها از فومو به‌عنوان یک تکنیک بازاریابی و وفاداری به برند استفاده می‌شود. با این تکنیک نوعی ترس در مشتریان ایجاد می‌شود که مبادا فرصت خرید را از دست دهند و بعداً از فرصت از دست رفته پشیمان شوند.

طبق تحقیقات ۶۰٪ از مردم ادعا می‌کنند که به‌خاطر فومو خرید می‌کنند. به‌عبارت دیگر، دلیل خریدهای بیش از نیمی از مردم جهان ترس از دست دادن است.

بازاریابی با فومو در آمازون و اپل

یکی از راه‌های ایجاد فومو در بازاریابی، محدودیت زمانی است. با این تکنیک بازدیدکنندگان فکر می‌کنند که اگر سریع خرید نکنند، چیزی را از دست می‌دهند و احتمال خرید آن‌ها بیشتر می‌شود.

این کار را می‌توان با نشان دادن ساعت با شمارش معکوس در صفحه خرید یا در یک بنر برای موارد خاص مثل جمعه سیاه (Black Friday) یا عیدها انجام داد. اغلب خرده‌فروشی‌های آنلاین مانند آمازون این کار را انجام می‌دهند. نشان دادن محدودیت زمانی، ترس از دست دادن را به مشتری القا می‌کند و با این تکنیک احتمالاً افراد حتی چیز‌هایی را که نیاز ندارند، به سبد خرید خود اضافه می‌کنند.

چگونه بر این ترس غلبه کنیم؟

استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی و مقایسه زندگی خود با دیگران می‌تواند منجر به احساس بدی نسبت به خودمان و زندگی‌مان شود. اما همچنان می‌توان اقداماتی برای کاهش فومو انجام داد.

معنی فومو در بازارهای مالی

فومو (FOMO) عبارت کوتاه شده Fear Of Missing Out است که در زبان پارسی آن را ترسِ از دست دادن فرصت ترجمه کردند. در بازارهای مالی، این اصطلاح زمانی به‌کاربرده می‌شود که سرمایه‌گذارها یا معامله‌گرها، با فوران احساسات، بدون توجه به ریسک‌ها و واقعیت‌های موجود و از ترس جا ماندن و از دست دادن فرصت، اقدام به خرید کالایی کنند.

ورود چند ده‌میلیونی مردم ایران به بورس تهران در سال 99 و هجوم مردم دنیا برای خرید رمز ارزها در سال جاری، از بارزترین مثال‌هایی است که می‌توان برای موضوع فومو به کار برد.

مردم در این زمان‌‌ها می‌ترسند سود زیادی را که این بازارها در دسترسشان قرار داده، از دست بدهند. بنابراین با هیجان زیاد و بدون توجه به هشدارهای عقلی، شروع به خرید سهام و رمزارزها می‌کنند.

درک وجود مشکل می‌تواند اولین گام برای غلبه بر آن باشد. موارد زیر می‌توانند به شما برای غلبه بر فومو کمک کنند:

۱) از ترس خود آگاه باشید

یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای کاهش این ترس، آگاهی از احساسات است. برای تصمیم‌گیری کمی مکث کنید، سپس سعی کنید منطقی تصمیم بگیرید.

۲) زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی را محدود کنید

شبکه‌های اجتماعی به ارتباط ما با دوستان و خانواده کمک می‌کنند؛ اما نقطه‌ضعف‌هایی هم به همراه دارند. شبکه‌های اجتماعی، ما را به دنیایی غیرواقعی می‌برند. مدت استفاده از شبکه‌های اجتماعی را کاهش دهید و اوقات فراغت خود را صرف کار‌های مفیدتری کنید.

۳) خودتان را با دیگران مقایسه نکنید

انسان‌ها متفاوت هستند و چالش‌ها و اهداف مختلفی در زندگی دارند. خودتان را با دیگران، به‌ویژه با افراد مشهور اصلاً مقایسه نکنید. یک تصویر شاد از افراد در شبکه‌های اجتماعی تضمین نمی‌کند که آن‌ها در زندگی واقعاً خوشحال هستند. هرکسی مشکلات خودش را دارد.

۴) نه گفتن را بیاموزید

حتی اگر دچار فومو شده‌اید و می‌ترسید چیزی را از دست بدهید، لازم نیست به‌خاطر این ترس هر کاری بکنید. وقت، انرژی و پول خود را بر روی چیزهایی سرمایه‌گذاری کنید که برایتان مهم هستند و از آن‌ها لذت می‌برید.

۵) تفاوت آرزو و نیاز را بدانید

باید نیازها و رویاهاتان را از هم تشخیص دهید. به نیازهای خود در زندگی فکر کنید و هنگامی که نباید کاری را انجام دهید، آگاهانه تصمیم بگیرید و «نه» بگویید.

۶) بپذیرید که بعضی چیزها هم هزینه دارند

باید بدانیم بعضی از انتخاب‌ها هزینه دارند. اگر ترجیح می‌دهید زود بخوابید، ممکن است بیرون رفتن با دوستانتان را از دست بدهید. اگر تمام شب را بیدار باشید و فیلم ببینید، ممکن است روز بعد بازده و عملکرد خوبی نداشته باشید. تصمیماتی بگیرید که با اولویت‌های شما همسو باشند و بتوانید مسئولیت و نتیجه آن را بپذیرید.

این کار به شما کمک می‌کند تا به یاد داشته باشید که اگر فرصتی را از دست دادید، فرصت‌های دیگری پیش خواهد آمد. فومو باعث می‌شود درباره فرصت‌های از دست‌ رفته احساس گناه کنید. شما نمی‌توانید گذشته خود را تغییر دهید؛ اما می‌توانید فرصت‌های جدیدی را پیدا کرده و از آن‌ها استفاده کنید.

۷) هر روز نکات مثبت را یادداشت کنید

در پایان روز نکات مثبت زندگی خود را که به‌خاطر آن‌ها قدردان هستید، در دفتر خود یادداشت کنید. این تمرین به مغز شما کمک می‌کند تا درباره زندگی مثبت بیاندیشید.