لباس پوشیدن ایرانیان در دوره پهلوی

فهرست عناوین مطلب

پوشاک انسان ها در دوره پهلوی

پوشاک انسان ها در دوره پهلوی : ورود اجناس و البسه گوناگون اروپایی و حضور خیاطان و طراحان فرانسوی، و تقلید از آنها، کم کم، باعث تغییراتی مهم در وضع لباس و پوشاک ایرانیان و خصوصا زنان ایرانی شد. به این ترتیب که، از طول و عرض چادر کاسته شد و چاقچور و روبنده در میان جوانان، اکثرا از بین رفت و پیچه عمومیت یافت، شلوار کشی تبدیل به جوراب های ساقه بلند ماشینی شد، پیراهن و شلیته و شلوار و چادر کمری جای خود را به پیراهن های بلند یک تکه که بلندی آن بر حسب مد روز تغییر می کرد، دادند و به جای ارخالق و نیم تنه، کت و ژیلت و بلوز به طرز دوخت اروپایی معمول شد و پارچه های زری و مخمل و تور، به کرپ و ساتن و کرپ دشین و ژرژت و.. تغییر یافت.

تحولات پوشاک از زمان قاجار تا پهلوی

در ابتدا هنوز اغلب مردم از همان سرپوش‌هاي نيم گرد و يا كلاه‌هاي پوستي پُرزدار سياه و قباها و شال كمرهاي دوره قاجار استفاده مي‌كردند. اما كم كم، كت‌هاي بلندي كه تا زير زانو مي‌رسيد و سرداري نام داشت، به همراه شلوار، رواج يافت. در سال 1301ش/1923م، در زمان پادشاهي احمدشاه، بر اساس لايحه مجلس، همه كاركنان دولتي در ساعات كار، موظف به پوشيدن لباس‌هاي دوخت ايران شدند.

اين قانون در سال بعد توسط رضاخان وزير جنگ، شامل نظاميان نيز شد. چهار ماه و نيم قبل از آغاز پادشاهي رضا شاه، در زمان نخست وزيري او، مجدداً “اجراي قانون البسه وطني” مطرح شد. در زمستان 1307ش/1929م، دولت و سپس مجلس، قانون “متحدالشكل نمودن البسه اتباع ايران” را تصويب كردند. در ماده يك اين قانون براي اولين بار كلاه پهلوي معرفي شده است.

اين كلاه لبه‌دار استوانه‌اي كه شاه و هيات وزرا و تمامي كارمندان، آن را بر سر مي‌گذاشتند، به سرعت ميان طبقات مختلف مردم رواج يافت. اما پس از 6 سال، و در پي سفرشاه به تركيه در 1313ش/1934م، اين كلاه با كلاه لبه‌دار بزرگ‌تري كه از نمونه اروپايي تقليد شده بود، جايگزين شد.برخي از مردم و بويژه روحانيون در مقابل اين تغييرات لباس، واكنش‌هايي از خود نشان دادند.

اين اقدامات از رواج لباس‌هاي جديد نكاست. اگرچه اغلب زنان، هنوز از لباس‌هاي دوره قاجار، شامل چاقچور، چادر و روبنده، استفاده مي‌كردند، اما برخي از زنان تحصيل‌كرده، گاه به جاي چادر و روسري، كلاه بر سر مي‌گذاشتند.در همان سال، استفاده از چادر بوسيله دانش‌آموزان دختر ممنوع گشت، اما رفع حجاب به صورت رسمي، در سال بعد، در 17 دي 1314/ 8 ژانويه 1936 طي مراسم اعطاي دانشنامه‌هاي دختران در دانشسراي تهران،كه همه زنان بدون چادر و روسري حاضر شده بودند، صورت گرفت.

استفاده از لباس های اروپایی

در پي حاضر شدن زنان بدون چادر و روسری در دانشسرای تهران، استفاده از لباس‌هاي جديد و اروپايي ميان زنان، رواج يافت، و اين وضعيتي بود كه در تمامي سال‌هاي بعد نيز ادامه يافت. دهه اول پادشاهي پهلوي دوم، آخرين دوره مظاهر لباس‌هايي است كه مي‌توان آنها را با عنوان لباس‌هاي عصر پهلوي اول نام‌گذاري كرد. لباس رسمي و اداري مردان شامل كت و شلوار و جليقه و كروات بود، زنان نيز از كت و دامن، كت و شلوار و پيراهن و دامن و مانند آن استفاده مي‌كردند.

البته لباس ساكنين روستاها و ايلات و عشاير، همان لباس‌هاي سنتي پيشين بود. در دهه پاياني حكومت پهلوي دوم، به سبب وضعيت مساعد اقتصادي و تبليغات غربي، لباس‌هاي به سبك غربي، ميان زنان و مردان ايراني شيوع بسيار يافت. پوشيدن شلوارهاي جين ميان پسران و دختران كه اغلب با پيراهني ساده همراه بود، لباس اغلب جوانان اين دوره را تشكيل مي‌داد.